Obiady Terapeutyczne, czyli innowacja, która –

Ile niewypowiedzianych emocji skrywa własnoręcznie przyrządzony posiłek? Troskę o zdrowie kogoś bliskiego? Chęć zaopiekowania się inną osobą? Przejaw sympatii dla starszego znajomego? Wyraz wdzięczności za okazaną pomoc? Innowacja „Obiady terapeutyczne” to pisana ciepłymi i zdrowymi obiadami historia międzypokoleniowych przyjaźni pomiędzy uczestnikami Warsztatów Terapii Zajęciowej (WTZ) a seniorami. To łatwe do realizacji oraz systemowe rozwiązanie w zakresie żywienia osób starszych, w którym talerz z ciepłym posiłkiem pełni zarówno rolę strażnika zdrowia, jak i nośnika wzajemnego zrozumienia. Celem programu jest stworzenie sieci wsparcia, która obejmie uczestników WTZów – osoby z niepełnosprawnością intelektualną rozwijające swoje umiejętności zawodowe oraz zamieszkałe w okolicy ośrodków WTZ osoby starsze zależne.

W ramach innowacji uczestnicy WTZów przygotowują dwudaniowe obiady dla osób starszych zależnych zamieszkałych w okolicy ośrodka i dostarczają je im do domów. Jadłospis opracowywany jest przez instruktorkę pracowni oraz dietetyczkę uwzględnia wymagania dietetyczne seniorów, a także możliwości działania zespołu pracującego w kuchni. Seniorzy dostają dostosowane do ich diety posiłki, co wpływa zarówno na poprawę ich zdrowia fizycznego, jak i psychicznego, a także odsuwa się w czasie konieczność korzystania z opieki instytucjonalnej. Dla uczestników WTZów natomiast praca ta jest skuteczną formą rehabilitacji, sposobem na rozwijanie umiejętności społecznych i zawodowych. Zarówno dla nich, jak i dla osób starszych „Obiady terapeutyczne” stają się także niezwykłą okazją do nawiązania nowych relacji. Innowacja łączy dostępne rozwiązania, ulepszając tym samym system żywienia osób starszych oraz przeformułowując rolę warsztatów terapii zajęciowej. „Obiady terapeutyczne” są szansą na zmianę systemową w Polsce.

?

Pani Wanda ma 75 lat i od pięciu lat nie może wychodzić z domu z powodu zwyrodnienia kręgosłupa. Jej córka kilka razy w tygodniu przyjeżdża do niej z drugiego końca miasta, żeby zrobić zakupy, posprzątać mieszkanie i przygotować jedzenie. Jednak coraz trudniej pogodzić jej pracę zawodową, opiekę nad dziećmi i dbanie o matkę. Czasami na obiad Wandzie zostają jedynie kanapki.

Marcin, 24-latek z niepełnosprawnością intelektualną od zawsze lubił gotować. Uwielbiał zajęcia kulinarne prowadzone w ramach WTZów. Wiedział jednak, że szanse na pracę w zawodzie kucharza czy choćby pomocy kuchennej ma marne.
Wanda i Marcin poznali się dzięki „Obiadom terapeutycznym”. Marcin przez 3 miesiące, 5 dni w tygodniu przygotowywał dla Wandy dwudaniowe, zbilansowane i dostosowane do jej potrzeb obiady. Dostarczał je także do niej do domu. Jego wizyty były dość krótkie, ale po początkowym skrępowaniu zaczęły sprawiać mu dużą przyjemność. Wanda przyjmowała go herbatą i ciepłą rozmową. Podkreślała także, że wizyty Marcina są dla niej miłą odmianą w codziennej rutynie, zapewniają nie tylko smaczny, ciepły posiłek, ale i przyjacielską relację.
Wanda i Marcin są jedną z 10 par (uczestnik WTZ-osoba starsza zależna), które wzięły udział w programie pilotażowym innowacji „Obiady terapeutyczne” w Krasnymstawie. W programie wzięli udział seniorzy powyżej 65. roku życia, zarówno kobiety, jak i mężczyźni mieszkający samotnie lub z rodziną w pobliżu siedziby Warsztatów Terapii Zajęciowej. Mieli oni najczęściej problemy z poruszaniem się, borykali się z takimi chorobami, jak miażdżyca, cukrzyca, nadciśnienie czy zwyrodnienie kręgosłupa. Program zakończył się sukcesem, a jego kontynuacji podjęło się Krasnostawskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych.

1. Obiady – nośniki zdrowia. Dieta seniorów jest często niepełnowartościowa i niedostosowana do potrzeb żywnościowych wynikających z ich stanu zdrowia, co znacząco wpływa na pogorszenie się ich samopoczucia. Dzięki innowacji otrzymują regularnie zdrowy i smaczny obiad, który znacznie poprawia jakość codziennej diety seniora. Wpływa on zarówno na polepszenie stanu zdrowia fizycznego osoby starszej, jak i na poprawę jej ogólnego samopoczucia.
2. Obiady – nośniki ciepła. Dużą zaletą programu jest również możliwość nawiązania kontaktu pomiędzy osobą starszą zależną a osobą z niepełnosprawnością. Uczestnicy WTZów dostarczają bowiem posiłki bezpośrednio do domów seniorów. Ich spotkania oparte są na wzajemnym zrozumieniu, empatii, a także na wspólnocie doświadczenia życia z ograniczoną samodzielnością. Pozwalają nawiązać znaczącą dla obu stron relację przyjacielską.
3. Obiady, które uczą. Przewidziana w programie wizyta dietetyka pozytywnie wpływa na zwiększenie się świadomości żywieniowej seniorów, dzięki czemu pozostałe posiłki przygotowywane przez nich samodzielnie lub przez ich rodziny także zyskują na wartości, a co za tym idzie wpływają na polepszenie się stanu zdrowia.

1. Obiady, które aktywizują. W Polsce działa blisko 700 Warsztatów Terapii Zajęciowej. Według danych NIK (2011–2013) tylko 1–2 proc. osób biorących udział w warsztatach podejmuje pracę. „Obiady terapeutyczne” są dla uczestników WTZów szansą na uzyskanie realnych, potrzebnych na rynku pracy kwalifikacji zawodowych. Innowacja rewolucjonizuje aktywizację zawodową osób z niepełnosprawnościami, dając szansę na podjęcie pracy w przyszłości.
2. Obiady, które otwierają. Innowacja stwarza pole nie tylko na urozmaicenie zajęć w WTZach. Dzięki niej osoby z niepełnosprawnościami mają możliwość rozwijania swoich umiejętności społecznych. Regularne wizyty u seniorów owocują wytworzeniem się nowych, znaczących dla obu stron i opartych na wzajemnym zrozumieniu relacji. Relacji, których znaczenie jest nie do przecenienia zwłaszcza dla często izolowanych ze społeczności lokalnej uczestników WTZów.
3. Obiady, które cieszą. Uczestnicy programu czują satysfakcję z wykonywania docenianych społecznie usług, pomagania innym, wzrostu odpowiedzialności i samodzielności. Pojawia się w nich poczucie spełnienia, przeświadczenie o dobrze wykonanej pracy, a w konsekwencji zadowolenie z siebie i wzrost poczucia własnej wartości.
4. Obiady, które działają. Udział w programie wreszcie wpływa także na tak istotne dla osób z niepełnosprawnościami poczucie sprawczości. Umożliwia wykonywanie działania uznanego społecznie.

1. Obiady, które zmieniają instytucje. Innowacja jest elementem szerszych rozwiązań systemowych, przyczyniającym się do przeformułowania roli Warsztatów Terapii Zajęciowej w Polsce. Jej wdrożenie na większą skalę ułatwiłoby wykorzystanie potencjału WTZ jako podmiotów działających skutecznie w obszarze integracji, pomocy społecznej i przygotowania zawodowego osób z niepełnosprawnościami.

1. Obiady, które wspierają. Udział w programie osób zależnych pozytywnie wpływa także na zajmujących się nimi opiekunów. Są to często osoby mające niewiele czasu na robienie zakupów czy przygotowywanie pełnowartościowych posiłków. Regularnie dostarczanie zdrowych obiadów do domów ich podopiecznych w dużej mierze odciąża ich z części obowiązków domowych i ułatwia codzienne funkcjonowanie.